از هنر سرگردان به سوی هنر اجتماعی و تحول‌آفرین: چشم‌انداز تربیت هنری معلمان با نظر به فلسفه تربیتی ماکسین گرینی
محورهای موضوعی : تاریخ و ماهیت رشته فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت، مکاتب و رویکردهای فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت قدیم و جدید ،تاریخ اندیشه و عمل تربیتی (سیاست‌ها، برنامه‌ها، اقدامات و...) مفاهیم، گزاره‌ها و نظریه‌های تربیتی آراء مربیان و فیلسوفان تربیتی روش‌شناسی پژوهش‌های تربیتی انواع تربیت مسائل تعلیم‌وتربیت ایران و جهان برنامه درسی و آموزش در رشته‌های گوناگون
صادق کشاورزیان
1
*
,
خسرو باقری
2
,
محمود مهرمحمدی
3
,
نرگس سادات سجادیه
4
,
افسانه عبدلی
5
1 - تهران
2 - دانشگاه تهران
3 - گروه تعلیم و تربیت دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
4 - دانشگاه تهران
5 - استاد یار فلسفه تربیت،گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات، دانشگاه لرستان لرستان، ایران
کلید واژه: هنر, تربیت هنری, فلسفه تربیتی, ماکسین گرینی, معلمان ایران,
چکیده مقاله :
تربیت هنری معلمان در نظام آموزشی ایران و نبودِ مبانی فلسفه تربیتی متناسب با آن هنوز مسئله‌دار است. این پژوهش با روش تحلیلی ـ استنتاجی، آثار ماکسین گرینی را واکاوی می‌کند تا چشم‌اندازی برای تربیت هنری معلمان ایرانی عرضه کند. تحلیل دیدگاه گرینی نشان می‌دهد که هنر در تربیت می‌تواند سه نقش اساسی ایفا کند: نخست، در ساحت شناختی، زمینه‌ساز گشودن افق‌های نو و پرورش تخیل اجتماعی است؛ دوم، در ساحت اخلاقی، موجب بیداری گسترده، حساسیت به وضعیت دیگری و ایجاد بیناذهنیت می‌شود؛ و سوم، در ساحت عملی و کنشی، هنر بستر اقدام اجتماعی و درگیرشدن در تغییر وضعیت موجود را فراهم می‌آورد. بر اساس این کارکردها، برنامه درسی هنرمحور باید بر تعامل مستمر میان فلسفه تربیتی، تجربه زیباشناختی و مسئولیت اخلاقی استوار شود. پیامد عملی پژوهش آن است که معلمان می‌توانند با چنین بنیانی، موقعیت‌های یادگیریِ تحول‌آفرین طراحی کنند. همچنین، پژوهش‌های آینده می‌توانند به بررسی سازوکارهای بازگردانِ این چشم‌انداز فلسفی به برنامه‌های تربیتی و راهبردهای آموزشی و برنامه‌درسی بپردازند.
Art education for Iran’s teachers in the schooling system—and the lack of a fitting philosophical foundation for it—remains problematic. Using an analytical–inferential method, this study examines Maxine Greene’s works to outline a perspective for art education for Iran’s teachers. The analysis shows that art can play three core roles in education: first, in the cognitive domain, it opens new horizons and cultivates the social imagination; second, in the moral domain, it fosters wide-awakeness, sensitivity to the situation of the other, and intersubjectivity; and third, in the practical domain, it provides a basis for social action and engagement in transforming the prevailing conditions. On this basis, an arts-centered curriculum should rest on sustained interaction among a philosophy of education, aesthetic experience, and moral responsibility. The practical implication is that teachers, grounded in such a foundation, can design transformative learning opportunities. Future research can investigate mechanisms for translating this philosophical outlook into teacher-education programs and into educational and curricular strategies.
• باقری، خسرو(1399). عاملیت انسان: رویکردی دینی و فلسفی، تهران: کاوش.
• باقری، خسرو(1402). تربیت در افق عاملیت، تهران: کاوش.
• بوآل، آگوستو(1398). زیبایی‌شناسی سرکوب شدگان، ترجمه نریمان پناهی، تهران: اختران.
• ذوالفقاریان، ملیحه؛ کیان، مرجان(1393). واکاوی تجارب معلمان زن در تدریس هنر در مدارس ابتدایی: یک پژوهش کیفی، فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، سال دوم، شماره 4.
• رضایی، منیره(1392). تربیت هنری در نظام آموزشی ایران، مطالعات فرهنگ – ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 22، تابستان.
• رئوف، علی(1386). تربیت معلم و کارورزی، تهران: روان.
• زمانی دارانی، فاطمه(1396). مشکلات و محدودیت‌های درس هنر دوره متوسطه اول از دیدگاه معلمان: یک پژوهش کیفی؛ مورد مطالعه شهرستان فریدن، اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه تهران، اردیبهشت.
• شکوهی، غلامحسین(1397). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: آستان قدس رضوی
• کومبز، جرالد آر؛ دنیلز، لو روی بی(1396). پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی. ترجمه خسرو باقری در: شورت، ادموند سی. روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران، تهران: سمت
• گودالیوس، ایوان؛ اسپیرز، پگ(1390). رویکردهای معاصر در آموزش هنر، ترجمه فرشته صاحب قلم، تهران: نظر.
• مهرمحمدی، محمود؛ کیان، مرجان(1397). برنامه درسی و آموزش هنر در آموزش و پرورش، تهران: سمت.
• نواب صفوی، مینا؛ دارپور، فاطمه و همکاران(1391). راهنمای درس هنر: برای معلمان پایه‌های اول، دوم، و سوم، دفتر تألیف کتب درسی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
• یاسمی، صدیقه؛ خمیس آبادی، فاطمه؛ کیان، مرجان(1393). تحلیلی بر جایگاه برنامه درسی هنر مبتنی بر سند ملی آموزش و پرورش، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی، مرودشت، شرکت اندیشه سازان مبتکر جوان.
• Ayers, W. (1995). Social imagination: a conversation with Maxine Greene. International Journal of Qualitative Studies in Education, 8(4), 319–
328. https://doi.org/10.1080/0951839950080401 •
Biesta, G. (2017). Letting Art Teach. Netherlands: ArtEZ Press •
Eisner, Elliot, W. (1994). The Educational Imagination. 3rd ed, New York: McMillan Publishing Company • Eisner, E. W. (1999). Does Experience in the Arts Boost Academic Achievement? The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 72(3), 143–149. https://doi.org/10.1080/00098659909599615
•
Eisner, E. W. (2004). The arts and the creation of mind. New Haven, CT: Yale University Press. •
Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. New York: Seabury Press. •
Greene, M. (1973). Teacher as stranger: Educational philosophy for the modern age. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company •
Greene, M. (1978). Landscapes of learning. United Kingdom: Teachers College Press. •
Greene, M. (1988). The dialectic of freedom. New York and London. Teachers College Press. •
Greene, M. (1995a). Releasing the imagination: Essays on education, the arts, and social change. Jossey-Bass. • Greene, M. (1995b). Art and Imagination: Reclaiming the Sense of Possibility. The Phi Delta Kappan, 76(5), 378–382. http://www.jstor.org/stable/20405345
• Greene, M., Ayers, W., & Miller, J. L. (Eds.). (1998). A light in dark times: Maxine Greene and the unfinished conversation. Teachers College Press
•
Heidegger, M. (2010). Being and Time: A Revised Edition of the Stambaugh Translation. United Kingdom: State University of New York Press. • Kohli, W. (2018). Maxine Greene’s Concept of the Social Imagination. In: Smeyers, P. (eds) International Handbook of Philosophy of Education. Springer International Handbooks of Education. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-72761-5_16
•
Miller, J. (2021). Literature and the Arts as a Basis for Curriculum in the Work of Maxine Greene. Oxford Research Encyclopedia of Education. Retrieved 20 Jun. 2024, from https://oxfordre.com/education/view/10.1093/acrefore/9780190264093.001.0001/acrefore-9780190264093-e-1094
. •
Pinar, W. (Ed.). (1998). The passionate mind of Maxine Greene:" I am--not yet". Psychology Press. •
Priestly, M. , Biesta, G. , Robbinson,S.(2015). Teacher Agaency: An Ecological Approach, Bloomsbury Academic • Rezaei, Somaye(2015) Arts Education in Iran: An Interview with Khosrow Bagheri Noaparast, Arts Education Policy Review, 116:1, 51-56, DOI:10.1080/10632913.2015.970103
•
Smith, Ralph, A(1992). Problems for a Philosophy of Art Education, Studies in Art Education , Summer, Vol. 33, No. 4 • Smith, R. A. (2002). The New Pluralism and Discipline-Based Art Education. Arts Education Policy Review, 104(1), 11–16. (https://doi.org/10.1080/10632910209600034)
• Spector, H., Lake, R., & Kress, T. (2017). Maxine Greene and the pedagogy of social imagination: An intellectual genealogy. Review of Education, Pedagogy, and Cultural Studies, 39(1), 1–6. https://doi.org/10.1080/10714413.2017.1262150