از هنر سرگردان به سوی هنر اجتماعی و تحول‌آفرین: چشم‌انداز تربیت هنری معلمان با نظر به فلسفه تربیتی ماکسین گرینی
محورهای موضوعی : تاریخ و ماهیت رشته فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت، مکاتب و رویکردهای فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت قدیم و جدید ،تاریخ اندیشه و عمل تربیتی (سیاست‌ها، برنامه‌ها، اقدامات و...) مفاهیم، گزاره‌ها و نظریه‌های تربیتی آراء مربیان و فیلسوفان تربیتی روش‌شناسی پژوهش‌های تربیتی انواع تربیت مسائل تعلیم‌وتربیت ایران و جهان برنامه درسی و آموزش در رشته‌های گوناگون
صادق کشاورزیان
1
*
,
خسرو باقری
2
,
محمود مهرمحمدی
3
,
نرگس سادات سجادیه
4
,
افسانه عبدلی
5
1 - تهران
2 - دانشگاه تهران
3 - گروه تعلیم و تربیت دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
4 - دانشگاه تهران
5 - دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: هنر, تربیت هنری, فلسفه تربیتی, ماکسین گرینی, معلمان ایران,
چکیده مقاله :
با توجه به مسئله مغفول ماندن تربیت هنری معلمان در نظام آموزشی ایران و نقصان‌هایی در حوزه نظری همچون فقدان فلسفه تربیتی متناسب با آن در پژوهش حاضر با تحلیل دیدگاه‌های تربیت هنری ماکسین گرینی در پی ارائه چشم‌اندازها و بینش‌های مبتنی بر آن معلمان ایران هستیم. هر چند این مقاله بیشتر جنبه ایضاحی، تحلیلی و تبیینی دارد و الگوی دقیقی را برای تربیت هنری پیشنهاد نمی‌دهد با این حال درصدد است با استنتاج از دیدگاه گرینی بر اهمیت و ضرورت بناکردن الگوها و برنامه‌های درسی هنرمحور بر یک نظریه فلسفی تربیتی و مواجهه پژوهشگرانه با آن تأکید کند و البته به اختصار دیدگاه تربیت هنری گرینی و چشم‌انداز آن رابرای تربیت هنری معلمان شرح می‌دهد تا شاید مسیری برای پژوهش‌های بعدی بگشاید. در پایان نیز بر حسب تحلیل مفاهمی کلیدی دیدگاه تربیت هنری او، استنتاجمان رادر قالب ارائه چشم‌انداز، موقعیت و مقام‌هایی خاص برای هنر ارائه کرده‌ایم: 1- هنر در مقام پرورش و افزایش تخیل اجتماعی؛ 2- هنر در مقام بستری برای گفت‌و‌گو، ایجاد بیناذهنیت و دستیابی به "بیداری گسترده"؛ 3- هنر در مقام مرئی‌کننده مسائل پنهان اجتماعی و انحطاط‌های اخلاقی؛ 4- هنر در مقام آفریننده افق‌های اجتماعی. امید است این پژوهش زمینه‌ای برای معلمان خلاق فراهم آورد تا با کسب بینشی اخلاقی و اجتماعی نسبت به هنر دست به طراحی موقعیت‌های یادگیری مبتنی بر هنر بزنند و آموزش هنر را از بندهای بیان‌گرایی فردمحور، ابزارگرایی و تکنیک‌زدگی آزاد کنند.
Considering the issue of teacher art education being neglected in the Iranian educational system and the shortcomings in the theoretical field such as the lack of a corresponding educational philosophy, in the present study, by analyzing Maxine Greene's views on art education, we seek to present perspectives and insights based on those of Iranian teachers. Although this article is more of an analytical, and explanatory nature and does not propose a precise model for art education, it nevertheless seeks to emphasize the importance and necessity of building art-centered models and curricula on an educational philosophical theory and a researcher's encounter with it by deducing from Greene's view. Of course, it briefly explains Greene's view on art education and its perspective for teacher art education, perhaps opening a path for further research. Finally, based on the key conceptual analysis of his art education perspective, we have presented our conclusion in the form of presenting a specific perspective, position, and status for art: 1- Art as a means of cultivating and enhancing social imagination; 2- Art as a platform for dialogue, creating intersubjectivity, and achieving "wide awakening"; 3- Art as a means of making hidden social issues and moral degeneration visible; 4- Art as a creator of social horizons. It is hoped that this research will provide a basis for creative teachers to design art-based learning situations by gaining moral and social insight into art and free art education from the shackles of individual-centered expressionism, instrumentalism, and technicality.
• باقری، خسرو(1399). عاملیت انسان: رویکردی دینی و فلسفی، تهران: کاوش.
• باقری، خسرو(1402). تربیت در افق عاملیت، تهران: کاوش.
• بوآل، آگوستو(1398). زیبایی‌شناسی سرکوب شدگان، ترجمه نریمان پناهی، تهران: اختران.
• ذوالفقاریان، ملیحه؛ کیان، مرجان(1393). واکاوی تجارب معلمان زن در تدریس هنر در مدارس ابتدایی: یک پژوهش کیفی، فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، سال دوم، شماره 4.
• رضایی، منیره(1392). تربیت هنری در نظام آموزشی ایران، مطالعات فرهنگ – ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 22، تابستان.
• رئوف، علی(1386). تربیت معلم و کارورزی، تهران: روان.
• زمانی دارانی، فاطمه(1396). مشکلات و محدودیت‌های درس هنر دوره متوسطه اول از دیدگاه معلمان: یک پژوهش کیفی؛ مورد مطالعه شهرستان فریدن، اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه تهران، اردیبهشت.
• شکوهی، غلامحسین(1397). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: آستان قدس رضوی
• کومبز، جرالد آر؛ دنیلز، لو روی بی(1396). پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی. ترجمه خسرو باقری در: شورت، ادموند سی. روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران، تهران: سمت
• گودالیوس، ایوان؛ اسپیرز، پگ(1390). رویکردهای معاصر در آموزش هنر، ترجمه فرشته صاحب قلم، تهران: نظر.
• مهرمحمدی، محمود؛ کیان، مرجان(1397). برنامه درسی و آموزش هنر در آموزش و پرورش، تهران: سمت.
• نواب صفوی، مینا؛ دارپور، فاطمه و همکاران(1391). راهنمای درس هنر: برای معلمان پایه‌های اول، دوم، و سوم، دفتر تألیف کتب درسی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
• یاسمی، صدیقه؛ خمیس آبادی، فاطمه؛ کیان، مرجان(1393). تحلیلی بر جایگاه برنامه درسی هنر مبتنی بر سند ملی آموزش و پرورش، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی، مرودشت، شرکت اندیشه سازان مبتکر جوان.
• Ayers, W. (1995). Social imagination: a conversation with Maxine Greene. International Journal of Qualitative Studies in Education, 8(4), 319–
328. https://doi.org/10.1080/0951839950080401 •
Biesta, G. (2017). Letting Art Teach. Netherlands: ArtEZ Press •
Eisner, Elliot, W. (1994). The Educational Imagination. 3rd ed, New York: McMillan Publishing Company • Eisner, E. W. (1999). Does Experience in the Arts Boost Academic Achievement? The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 72(3), 143–149. https://doi.org/10.1080/00098659909599615
•
Eisner, E. W. (2004). The arts and the creation of mind. New Haven, CT: Yale University Press. •
Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. New York: Seabury Press. •
Greene, M. (1973). Teacher as stranger: Educational philosophy for the modern age. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company •
Greene, M. (1978). Landscapes of learning. United Kingdom: Teachers College Press. •
Greene, M. (1988). The dialectic of freedom. New York and London. Teachers College Press. •
Greene, M. (1995a). Releasing the imagination: Essays on education, the arts, and social change. Jossey-Bass. • Greene, M. (1995b). Art and Imagination: Reclaiming the Sense of Possibility. The Phi Delta Kappan, 76(5), 378–382. http://www.jstor.org/stable/20405345
• Greene, M., Ayers, W., & Miller, J. L. (Eds.). (1998). A light in dark times: Maxine Greene and the unfinished conversation. Teachers College Press
•
Heidegger, M. (2010). Being and Time: A Revised Edition of the Stambaugh Translation. United Kingdom: State University of New York Press. • Kohli, W. (2018). Maxine Greene’s Concept of the Social Imagination. In: Smeyers, P. (eds) International Handbook of Philosophy of Education. Springer International Handbooks of Education. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-72761-5_16
•
Miller, J. (2021). Literature and the Arts as a Basis for Curriculum in the Work of Maxine Greene. Oxford Research Encyclopedia of Education. Retrieved 20 Jun. 2024, from https://oxfordre.com/education/view/10.1093/acrefore/9780190264093.001.0001/acrefore-9780190264093-e-1094
. •
Pinar, W. (Ed.). (1998). The passionate mind of Maxine Greene:" I am--not yet". Psychology Press. •
Priestly, M. , Biesta, G. , Robbinson,S.(2015). Teacher Agaency: An Ecological Approach, Bloomsbury Academic • Rezaei, Somaye(2015) Arts Education in Iran: An Interview with Khosrow Bagheri Noaparast, Arts Education Policy Review, 116:1, 51-56, DOI:10.1080/10632913.2015.970103
•
Smith, Ralph, A(1992). Problems for a Philosophy of Art Education, Studies in Art Education , Summer, Vol. 33, No. 4 • Smith, R. A. (2002). The New Pluralism and Discipline-Based Art Education. Arts Education Policy Review, 104(1), 11–16. (https://doi.org/10.1080/10632910209600034)
• Spector, H., Lake, R., & Kress, T. (2017). Maxine Greene and the pedagogy of social imagination: An intellectual genealogy. Review of Education, Pedagogy, and Cultural Studies, 39(1), 1–6. https://doi.org/10.1080/10714413.2017.1262150