دوران کودکی، شُرور و تربیت خطاشکیب
محورهای موضوعی : تاریخ و ماهیت رشته فلسفهٔ تعلیموتربیت، مکاتب و رویکردهای فلسفهٔ تعلیموتربیت قدیم و جدید ،تاریخ اندیشه و عمل تربیتی (سیاست‌ها، برنامه‌ها، اقدامات و...) مفاهیم، گزاره‌ها و نظریه‌های تربیتی آراء مربیان و فیلسوفان تربیتی روش‌شناسی پژوهش‌های تربیتی انواع تربیت مسائل تعلیموتربیت ایران و جهان برنامه درسی و آموزش در رشته‌های گوناگون
سعید آزادمنش
1
(روانشناسی و علوم تربیتی)
کلید واژه: کودکی, خیر و شر, شرارت, تعلیموتربیت, خطاشکیبی, خطاپذیری, اسلام,
چکیده مقاله :
انسان به گونه‌ای آفریده شده است که در طبیعت خویش امکان و تمایل انجام امور خیر و شر را داراست. این در حالی است که در تعلیم و تربیت، به ویژه اوان کودکی، امور خیر محوریت دارند، تا جایی که شرور به حاشیه رانده شده و به محاق رفته‌اند. تمرکز بر امور خیر و نادیده گرفتن شرور در تعلیم و تربیت واقع‌گرایانه به نظر نمی‌رسد. تمایل به انجام شُرور و به رسمیت شناختن شرارت و خطا، مواجهۀ تربیتی متناسبی را در دوران کودکی می‌طلبد. در این پژوهش با بیان دلایلی در باب ضرورت به رسمیت شناختن شرور و نظری اجمالی به آیات قرآن، میل به انجام شر و خطا در دوران کودکی به رسمیت شناخته می‌شود. تشکیکی دیدن مفهوم شر و مفهوم دوران کودکی سخن گفتن از شر در دوران کودکی را معنادار می‌کند. از این‌رو، رویکردی بدیل در تعلیم و تربیت دوران کودکی با عنوان تعلیم و تربیت خطاشکیب پیشنهاد می‌شود. تعلیموتربیت خطاشکیب به دنبال آن است تا با به رسمیت شناختن خطا و شرارت در دوران کودکی، امکان مواجهۀ فعال با خطا را در دوران کودکی فراهم نماید و از این رهگذر مسیر تربیت و حقیقت‌جویی کودکان را تسهیل نماید. «به رسمیت شناختن تمایلات شرورانۀ کودک»، «مواجهه فعالانه با خطا در دوران کودکی» و «استقبال حداکثری از خطای کودکان» از جمله مؤلفه‌های تربیت خطاشکیب در دوران کودکی هستند.
Human being has been naturally created in such a way that has the possibility and desire to behave good and evil. This is while in education, and especially in childhood education, the good is central and evil has been marginalized. Concentrating on the good and ignoring the evil in education does not seem realistic. The inclination to evil behavior and recognizing wickedness and error in childhood requires an appropriate education. In this study, by expressing reasons for the necessity of recognizing evil and a glimpse of the verses of the Quran, the desire to behave good and evil is recognized in childhood. Considering the concept of evil and the concept of childhood as a spectrum makes sense of talking about evil in childhood. Hence, an alternative approach is proposed to childhood education, called error-tolerant education. Error-tolerant education attempts to recognize the error and wickedness in childhood to provide the possibility of an active encounter to error and thus, facilitate the path of education and truth-seeking for children. “Recognizing the child’s evil inclinations”, “encountering error actively in childhood”, and “maximum welcoming of children’s error” are some of the components of error-tolerant education in childhood
قرآن کریم.
آزادمنش، سعید؛ سجادیه، نرگس و باقری نوع¬پرست، خسرو (1395). تبیین ماهیت دوران کودکی در هندسه نظریه اسلامی عمل. مبانی تعلیم و تربیت، 6(1)، 103- 83.
آگوستین (1382). اعترافات (افسانه نجاتی، مترجم). تهران: پیام امروز.
جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر انسان به انسان (چاپ: چهارم). قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389). حیات حقیقی انسان در قرآن (چاپ: پنجم). قم: اسراء.
راجرز، کارل (1376). هنر انسان شدن (مهین میلانی، مترجم). تهران: فاخته.
شورای عالی آموزش و پرورش (1391). برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
طباطبائی، محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (سید محمدباقر موسوی همدانی، مترجم؛ جلد: 6 و 20؛ چاپ: 5). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
فروید، زیگموند (1399). کودکی را می¬زنند؛ گزیده¬ای از مقالات بالینی روان¬کاوی فروید (مهدی حبیب¬زاده، گردآورنده و مترجم؛ چاپ: پنجم). تهران: نی.
کومبز، جرالد آر؛ دنیلز، لو روی بی (1392). پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی (خسرو باقری، مترجم). در ادموند سی. شورت (ویراستار)، روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی (محمود مهرمحمدی و همکاران، مترجمان)، (صص. 65- 43). تهران: سمت.
Aries, P. (1962). Centuries of childhood: A Social history of family life (Robert Baldick, Trans). Libraries Plon.
Buss, D. M. (2019). Evolutionary psychology: The new science of the mind (6th ed.). New York and London: Routledge.
Garlen, J. C. (2019). Interrogating innocence: “Childhood” as exclusionary social practice. Childhood. 26(1), 54-67.
Hegel, G. W. F. (2018). Phenomenology of spirit (T. Pinkard, Trans.). Cambridge: Cambridge University Press. (Original work published 1807).
Hobbes, T. (1651). Leviathan: The Matter, Forme, & Power of a Common-Wealth Ecclesiastical and Civill. London: Green Dragon.
Hobbes, T. (1983). De Cive: On the Citizen. Oxford: Oxford University Press.
James, A. & Prout, A. (1997). Constructing and reconstructing childhood: Contemporary issues in the sociological studies of the childhood. London: Taylor & Francis Inc.
Rousseau, J. J. (1979). Emile or on education (A. Bloom, Trans.). United States of America: Basic Books. (Original work published 1762).
Staub, E. (2003). The psychology of good and evil: Why children, adults, and groups help and harm others. Cambridge University Press.
Synnott, A. (1983). Little angels, little devils: A sociology of children. Canadian Review of Sociology, 20(1), 79-