فرهنگ، تربیت و امکانهای تحقق نیافته
محورهای موضوعی : تاریخ و ماهیت رشته فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت، مکاتب و رویکردهای فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت قدیم و جدید ،تاریخ اندیشه و عمل تربیتی (سیاست‌ها، برنامه‌ها، اقدامات و...) مفاهیم، گزاره‌ها و نظریه‌های تربیتی آراء مربیان و فیلسوفان تربیتی روش‌شناسی پژوهش‌های تربیتی انواع تربیت مسائل تعلیم‌وتربیت ایران و جهان برنامه درسی و آموزش در رشته‌های گوناگون
الهام زارع
1
(دانشگاه شیراز)
محمد حسن کریمی
2
(دانشگاه شیراز)
کلید واژه: فرهنگ, تربیت, امکانهای تحقق نیافته, آزادی‌های مغفول انسان,
چکیده مقاله :
این مقاله با نگاهی فراتر ازآنچه غالبا در خصوص اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت و فرهنگ در شکلدهی به انسان و اجتماع سخن میگوید، در پی تحلیل روی دیگر سکه فرهنگ و تعلیم وتربیت است که فارغ از نوع آن در دوران مختلف، با پدید آوردن نوعی جبر محیطی و شکل دهی به ذهنیتهای انسان، موجب پدید آمدن نوعی نگاه قالبی و عادی می‌شود و اجازه توجه و اندیشیدن به طرق دیگر زندگی را از انسان میگیرد و مانع خلاقیت وی می‌شود. مقاله با طرح مفهوم «امکانهای تحقق نیافته»، در پی تأکید بر طرق ممکنی است که فرهنگ و تعلیم وتربیت، مانع از وقوع آن‌ها و توجه انسان به آن می شوند. امکانهایی چون آزادی، رشد همه جانبه و به طورکلی هر آنچه انسان میتواند بیندیشد، احساس کند، انجام دهد و باشد، اما شرایط فرهنگی و تربیتی، به وی فرصت اندیشیدن به آن و انتخاب و تحقق آن را نمیدهد. هدف اصلی مقاله، پاسخ دادن به این پرسشها است که فرهنگ و تعلیم وتربیت چگونه ذهن انسان را از خلاقیت بازمی‌دارند و منجر به شکل گیری امکانهای تحقق نیافته میشوند؟ چگونه می توان به امکان های تحقق نیافته، مجال تحقق داد؟ روش مقاله تحلیل انتقادی است و یافته ها حاکی از آن است که امکان های تحقق نیافته، باعث غفلت انسان از جنبه‌های مهمی از وجود خویش می گردد که می توان از طریق پرورش هوش فرهنگی، رشد دادن خلاقیت، گسترش دید فرافرهنگی، تأکید بر نقش مهم فعالیت شاگردان، اهمیت دادن به فردیت افراد و مسائلی ازاین‌دست تا حدی به رفع این مسئله اهتمام ورزید.
By looking beyond what is often said about the importance and necessity of education and culture in shaping human and society, this article seeks to analyze the other side of culture and education that does not let the pupils to think in other ways of life and prevent them from creativity. Using the concept of "unrealized possibilities", the paper emphasizes on the ways in which culture and education prevent pupils from attention to some possibilities such as freedom and comprehensive development. The main goal of the paper is to answer these questions: How does culture and education restrain human minds from creativity and lead to the unrealized possibilities? How can the unrealized opportunities be realized? The method of critical analysis is used in order to answer these questions. The findings indicate that unrealized possibilities can be realized through providing pupils with cultural intelligence, creativity, meta-cultural vision, active role, and individuality.
آقازاده، احمد (1393). آموزش‌وپرورش تطبیقی، تهران: انتشارات سمت.
ایلیچ، ایوان (1389). مدرسه¬زدایی از جامعه (داور شیخاوندی، مترجم)، تهران: نشر گیسا.
باقری، خسرو، سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بشیر، حسین (1384). نظام آموزشی و رفتارسازی فرهنگی، فصلنامه پژوهشی اندیشه انقلاب اسلامی، شماره 13 و 14.
حسن بیگی، ابراهیم (1390). بررسی عوامل مؤثر بر صیانت فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد، 20(58).
حقیقی، علیمحمد (1388). بررسی نقش فرهنگ در توسعه پایدار؛ تحلیل موردی فرهنگ ایران، مهندسی فرهنگی، 37 و 38.
خلیلی، سمانه (1393). واکاوی فلسفه ضمنی تعلیم و تربیت فرهنگ ایران و نسبت آن با فلسفه تعلیم‌وتربیت جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران.
داوری اردکانی، رضا، تأملی در معنی و امکان مهندسی فرهنگی، برگرفته از سایت شخصی:http://rezadavari.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=441:2015-06-14-11-12-02&catid=43:2015-06-13-12-02-50&Itemid=79
دریفوس، هیوبرت؛ رابینو، پل (1386). میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک (حسین بشیریه، مترجم)، تهران: نشر نی.
سلیمی نوه، اصغر (1388). گفتمان در اندیشه فوکو، مجله کیهان فرهنگی، 219.
شکوهی، غلامحسین (1385). مبانی و اصول آموزش‌وپرورش، مشهد: به‌نشر.
عصاره، علیرضا (1377). فرهنگ و آموزش‌وپرورش، پیوند، 224.
فریره، پائولو (1394). کنش فرهنگی برای آزادی، (احمد بیرشک، مترجم). تهران: نشر اینترنتی رهایی.
فریره، پائولو (1358). آموزش ستمدیدگان (احمد بیرشک و سیف‌الله داد، مترجمان)، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی.
فرهنگی، علی اکبر، اردشیر زاده، مرجان (1393). نظریه‌پردازان و مشاهیر ارتباطات، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کاردان، علیمحمد (1392). فرهنگ و آموزش‌وپرورش فرهنگی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، 1(1).
کاردان، علیمحمد (1337). عقاید تربیتی کرشن اشتاینر، مجله دانشکده ادبیات، 6(1).
کریمی، عبدالعظیم (1385). آسیب‌شناسی تربیت اجتماعی، تهران: عابد.
گوتک، جرالد ال (1388). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی، (محمدجعفر پاکسرشت، مترجم)، تهران: انتشارات سمت.
گیدنز، آنتونی (1376). جامعه‌شناسی (منوچهر صبوری، مترجم)، تهران: نشر نی.
مطهری، مرتضی (1392). مجموعه آثار، جلد 2، قم: صدرا.
محسنیان راد، مهدی (1369). ارتباط‌شناسی، تهران: انتشارات سروش.
مرزوقی، رحمت‌الله (1396). پارادایم‌های علم و نظریه‌های برنامه درسی، تهران: انتشارات آوای نور.
نگاهداری، بابک (1387). ضرورت مهندسی فرهنگی نظام آموزشی، ماهنامه مهندسی فرهنگی، 2(15 و 16).
نوابخش، مهرداد و کریمی، فاروق (1388). واكاوي مفهوم قدرت در نظريات ميشل فوكو، مطالعات سیاسی، 1(3).
بی‌نا (1397). «هزینه فرصت» یا «هزینه فرصت ازدست‌رفته» چیست؟ برگرفته از سایت:https://www.bourseiness.com/financial-and-economic-dictionary/opportunity-cost
Ang, S., Van Dyne, L. & Koh, C. (2006). Personality correlates of the four – factor model of cultural intelligence. Group & Organization Management, 31(1), 100-123.
Barker, C. (2005). Cultural studies: Theory and practice. Thousand Oaks. CA: Sage.
Green, A. L., Hill, A. Y., Friday, E. & Friday, S. S. (2005). The Use of Multiple Intelligences to Enhance Team Productivity, Management Decision, 43(3), 349-359.
Li, J. (2002). Learning models in different cultures. New Directions for Child and Adolescent Development, 96, 45-64.
Peterson, B. (2004). Cultural intelligence: A guide to working with people from other cultures. Yarmouth, ME: Intercultural Press.
Plum, E., Achen, B., Draeby, I. & Jensen, I. (2007). Cultural intelligence: A concept for bridging and benefiting from cultural differences. BørsensForlag, Copenhagen. Available at www.culturalintelligence.org/cqiloapp.pdf
Rosak, T. (1979). Person- planet: The creative Destruction of Industroal Society. London: Gollancz.
Thomas, D. C., & Inkson, K. (2005). Cultural Intelligence: People skills for global workplace. Consulting to Management, 16(1), 5-10.
Triandis, H. C. (2006). Cultural intelligence in organizations. Group & Organization Management, 32(1), 20-26